OSB'lerde yapılan hafriyat çalışmaları, çıkan kayaların kırılarak kullanılması ve değerlendirilmesi.

OSB tüzel kişiliklerinin yaptıkları hafriyat çalışmaları sırasında, arazinin yapısına göre çok miktarda malzeme çıkabilmektedir. Çıkarılan hafriyat malzemesi, 18/3/2004 tarihli ve 25406 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmekte/bertaraf edilmektedir.

Bununla birlikte; hafriyat çalışmaları sırasında, büyük kaya parçaları çıkabilmekte olup bunların kırılarak altyapı için kullanılması mümkün olabilmektedir. Ancak, bu faaliyet için, mevzuattan kaynaklı bazı sınırlılıklar bulunmaktadır.

Şöyle ki;

Yapılan hafriyat sırasında çıkan, 3213 sayılı Maden Kanununun 2’nci maddesinin I(a) fıkrasında “İnşaat ile yol yapımında kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum ve çakıl” olarak tanımlanan grupta yer alan malzemenin ne şekilde değerlendirileceği ile ilgili yapılacak usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan Maden Kanununun I(a) Grubu Madenleri ile İlgili Uygulama Yönetmeliğinin “Ticari amaç taşımayan üretim” başlıklı 18/A maddesinde, “… Madencilik faaliyetine yönelik olmayan yol, demiryolu, hava limanı, liman, tünel, toplu konut yapılacak alanlar, kanal, baraj, gölet gibi yapıların gerçekleştirilmesi ile yapı ve inşaat alanı için kazı faaliyetlerinin yapılması esnasında zorunlu olarak çıkarılan hafriyat malzemesi, mülk sahibi veya mülk sahibinden izin alınarak faaliyet sahibi tarafından 18/3/2004 tarihli ve 25406 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında değerlendirilebilir.

Yol, demiryolu, hava limanı, liman, tünel, toplu konut yapılacak alanlar, kanal, baraj ve göllerin su rezervuar alanı gibi alanlarda, bu yapı ve inşaat çalışmaları sonucunda zorunlu olarak çıkarılan hafriyat malzemesinin, ticarete konu edilmemesi kaydıyla çıkarılması durumunda I (a) Grubu ruhsat veya hammadde üretim izin belgesi alınması zorunlu değildir. Çıkarılan malzeme, projesi kapsamında değerlendirilebilir. Ancak, söz konusu yapı ve inşaat çalışmalarından arta kalan hafriyat malzemesinin ticarete konu edilmesinin gerekmesi halinde bu malzeme ilgili idareye (İl özel idaresi ya da YİKOB) devredilir. Söz konusu malzeme ilgili idare tarafından ihale edilir, ihale bedeli ilgili idareye gelir kaydedilir. …” hükmü yer almaktadır.

Bu maden grubunun dahi ticari amaçla kullanılması için, Maden Kanunu kapsamında ruhsat veya hammadde üretim izin belgesi alınması gerekmektedir.

Öte yandan; OSB Uygulama Yönetmeliğinin 68’inci maddesi gereğince, “OSB alanında oluşan hafriyat toprağının üretildikleri yerde ayrı toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması, değerlendirilmesi ve bertaraf edilmesi OSB’lerin yetki ve sorumluluğundadır.”

Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 5’inci maddesinde ise; hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıklarının yönetimine ilişkin genel ilkeler arasında şu hususlar yer almaktadır:

• Atıkların kaynağında en aza indirilmesi esastır.
• Hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarının geri kazanılması ve özellikle alt yapı malzemesi olarak yeniden değerlendirilmesi esastır.

Açıklanan mevzuat gereğince;

Hafriyatın OSB tarafından, kaynağında geri kazanılması ve değerlendirilmesi ve bu surette en aza indirilmesinin, bu bağlamda hafriyat içinde bulunan I(a) Grubu madenlerin kırdırılarak OSB’nin altyapı ihtiyaçları için kullanılmasının,

OSB’nin ihtiyacı olan yapı ve inşaat çalışmalarından arta kalan hafriyat malzemesinin, bedelsiz olarak ve ticaretini yapmamaları kaydıyla, ihtiyaç sahibi kurum, kuruluş ve firmalara, kendi ihtiyaçlarında kullanılmak üzere verilmesinin,

Geriye kalan ve ticarete konu edilebilecek I(a) Grubu madenlerin, ihale edilmek ve geliri kendilerine gelir kaydedilmek üzere Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına devredilmesinin,

Hafriyatın kalan kısmının ise Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine uygun şekilde bertaraf edilmesinin mümkün ve uygun olacağı değerlendirilmektedir.